พรรณไม้ภายในอุทยานหลวงราชพฤกษ์

ชื่อไทย :

สีเสียด

ชื่อท้องถิ่น :

ขี้เสียด (เหนือ)/ สีเสียดแก่น (ราชบุรี)/ สีเสียดเหนือ (กลาง)/ สีเสียดเหลือง (เชียงใหม่)

ชื่อสามัญ :

Catechu/ Catechu Tree/ Cutch/ Cutch tree/ Khair/ Wadlee-gum Tree

ชื่อวิทยาศาสตร์ :

Acacia catechu (L.f.) Willd.

ชื่อวงศ์ :

MIMOSACEAE

ลักษณะวิสัย :

ไม้ยืนต้น

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :

ลำต้น :
ไม้ต้นขนาดเล็กถึงกลาง สูง 10-15 เมตร ผลัดใบ เรือนยอดโปร่ง ตามลำต้นและกิ่งมีหนามแหลมโค้งเปลือกสีเทาคล้ำหรือสีเทาอมน้ำตาลขรุขระแตกล่อนเป็นแผ่นยาว แก่นสีน้ำตาลแดง

ใบ :
ประกอบแบบขนนกสองชั้น เรียงสลับ ช่อใบแขนงเรียงตรงข้ามกัน 10-20 คู่ ใบย่อย 30-50 คู่ เรียงตรงข้าม ใบรูปแถบ กว้าง 0.5-1 มม. ยาว 4-7 มม. ปลายใบมน โคนใบเบี้ยว ใบเกลี้ยง หรือมีขนเล็กน้อยเส้นแขนงใบข้างละ 6-7 เส้น ก้านใบหลักยาวประมาณ 3-4 ซม. มีขน

ดอก :
ออกเป็นช่อแบบช่อเชิงลดคล้ายช่อหางกระรอกตามซอกใบและปลายกิ่ง ช่อยาว 5-9 ซม. ดอกย่อยขนาดเล็ก สีขาวนวลหรือสีเหลืองอ่อน กลีบดอก 5 กลีบ ยาว 0.2-0.3 ซม เกสรเพศผู้จำนวนมาก เป็นเส้นเล็กสีขาว ดอกบานเต็มที่กว้าง 2-3 มม. มีกลิ่นหอม

ผล :
เป็นฝักแห้งแตก ฝักแบนรูปขอบขนานหัวท้ายแหลม ยาว 5-10 ซม. ฝักแก่สีน้ำตาลคล้ำเป็นมัน เมล็ด มี 3-7 เมล็ดต่อฝัก ลักษณะแบน สีน้ำตาลอมเขียว

ระยะติดดอก - ผล :

เริ่มติดดอก :

มิถุนายน

สิ้นสุดระยะติดดอก :

กรกฎาคม

เริ่มติดผล :

สิงหาคม

สิ้นสุดระยะติดผล :

กันยายน

สภาพทางนิเวศวิทยา :

นิเวศวิทยา ป่าเบญจพรรณและป่าโปร่งทางภาคเหนือ ป่าละเมาะบนพื้นที่ราบและแห้งแล้งทั่วไป
ถิ่นกำเนิด ตะวันตกของปากีสถาน ศรีลังกาไปจนถึงพม่า
การกระจายพันธุ์ ตอนใต้ของภูเขาหิมาลัยของปากีสถาน อินเดียตอนเหนือและตอนใต้ เนปาลและพม่า
การใช้งานด้านภูมิทัศน์ ปลูกเพื่อสร้างพื้นที่สีเขียวในสภาพดินที่เสื่อมโทรมได้ดี

การปลูกและการขยายพันธุ์ :

เจริญเติบโตได้ดีในดินทุกชนิด ไม่ชอบน้ำขัง
เพาะเมล็ดและกิ่งชำ

รายละเอียดการใช้ประโยชน์ :

แก่น เป็นยาแก้ท้องร่วง รักษาแผลและโรคผิวหนัง
เปลือกต้น มีรสฝาด เป็นยาสมานแผล แก้บิด ท้องร่วง ปิดธาตุ แก้ลงแดง แก้ท้องร่วงอย่างแรงชะล้างบาดแผล
กิ่ง, ใบ ใช้สำหรับรักษาโรคเอดส์ [1]
สีเสียด (ยางต้นสีเสียดที่ถูกเคี่ยวจนงวดเป็นก้อนสีดำ) มีรสฝาดจัด บดหรือต้มรับประทานแก้ท้องร่วง คุมธาตุ แก้บิดมูกเลือด แก้ลงแดง ทารักษาบาดแผล รักษาโรคผิวหนัง ต้มล้างบาดแผล เคี้ยวกับหมาก ใช้ย้อมผ้า แห อวน หนังให้สีน้ำตาล [1], [2], [4]

แหล่งอ้างอิง :

[1] คณะกรรมการวิชาการดำเนินงานส่วนสวนสมุนไพรพืชสวนโลก. 2549. สวนสมุนไพรในงานมหกรรมพืชสวนโลก 2549. Herbal Garden in Royal Flora Expo 2006. บริษัท สามเจริญพาณิชย์(กรุงเทพฯ) จำกัด. กรุงเทพมหานคร. [2] คณะผู้ดำเนินงานโครงการให้ความรู้ด้านพฤกษศาสตร์แก่บุคลากรและนักศึกษามหาวิทยาลัยเชียงใหม่. 2553. ภายใต้โครงการพัฒนาศักยภาพสู่ความเป็นมหาวิทยาลัยสร้างเสริมสุขภาพมหาวิทยาลัยเชียงใหม่. [3] วชิรพงศ์ หวลบุตตา. 2542. ไม้ต้นประดับ เล่ม 1-2. พิมพ์ครั้งแรก. สำนักพิมพ์บ้านและสวน. กรุงเทพมหานคร. [4] เอื้อมพร วีสมหมาย และปณิธาน แก้วดวงเทียน. 2552. ไม้ป่ายืนต้นของไทย 1. พิมพ์ครั้งที่ 2. เอช เอ็น กรุ๊ป จำกัด. กรุงเทพมหานคร. [5] ต้นไม้และดอกไม้ประจำจังหวัด http://www.panmai.com/ 23082553

ประเภทของการใช้ประโยชน์ :

ไม่ได้ระบุประเภทการใช้ประโยชน์

พืชล่อแมลง

ไม้ยืนต้น

พืชสมุนไพร

ที่อยู่ :

Zone A	สวนสมุนไพร
Zone B	สวนไม้ประจำจังหวัด
Zone B	สวนไม้พุทธประวัติ
Zone C1	สวนพฤกษศาสตร์
Zone C1	สวนกรุงเทพฯ
Zone C2	สวนเนเธอร์แลนด์

หมายเหตุ :

ต้นไม้ประจำจังหวัดกำแพงเพชร

รูปพรรณไม้ :